Ο Χριστός δεν θα πλήρωνε ΕΝΦΙΑ
Αρκετά από τα πλέον λαομίσητα καθεστώτα της Ιστορίας
κατέρρευσαν όταν οι πολίτες τους αποφάσισαν να μην πληρώσουν κάποια έκτακτη
εισφορά. Μια ιστορία παλιά όσο ο χριστιανισμός.
Από σήμερα οι φόροι καταργούνται. Η άρνηση πληρωμής
είναι το ύψιστο καθήκον κάθε πολίτη
Κάρολος Μαρξ (για τη γερμανική επανάσταση του 1848)
«Τούτον εύρομεν διαστρέφοντα το έθνος και κωλύοντα Καίσαρι φόρους διδόναι».
Το
κατηγορητήριο ήταν σαφές. Ο Ιησούς Χριστός ήταν, σύμφωνα με το κατά Λουκά
Ευαγγέλιο, ο πρώτος άνθρωπος που κάλεσε τους συμπολίτες του να μην πληρώσουν
έναν φόρο ως κίνηση ανυπακοής στο καθεστώς.
Οι κάτοικοι της Ιουδαίας βέβαια αρνούνταν να πληρώσουν
ούτως ή άλλως τους φόρους τους γνωρίζοντας ότι δεν προορίζονταν για τις τοπικές
ανάγκες αλλά για τα θησαυροφυλάκια μιας οικονομικής υπερδύναμης, της Ρωμαϊκής
Αυτοκρατορίας. Οι τελώνες μάλιστα, δηλαδή οι φοροεισπράκτορες της εποχής, ήταν
τόσο μισητοί στον λαό ώστε ο ίδιος ο Ιησούς τούς συνέκρινε με τις πόρνες.
Η πρώτη ανατροπή καθεστώτος πάντως ύστερα από τη
μαζική άρνηση πληρωμής φόρων θα έρθει, σύμφωνα με ορισμένους ιστορικούς, το
1197 μ.Χ. στην Κωνσταντινούπολη, όταν η αυτοκρατορία βρισκόταν στα χέρια του
πραξικοπηματία Αλέξιου Αγγελου. Προκειμένου να ικανοποιήσει τους ανθρώπους που
τον έφεραν στην εξουσία -δηλαδή την οικονομική και πολιτική ελίτ της εποχής-
είχε αδειάσει τα δημόσια ταμεία δημιουργώντας ένα κολοσσιαίο, απεχθές, δημόσιο
χρέος.
Ο Αλέξιος επιχείρησε να επαναδιαπραγματευθεί το χρέος
ελπίζοντας σε ένα γενναίο κούρεμα, παράλληλα όμως αύξανε συνεχώς τη φορολογία
έως τη στιγμή που ο πληθυσμός εξεγέρθηκε αναγκάζοντάς τον να εγκαταλείψει την
πόλη… νύχτα.
Η ανθρωπότητα θα πρέπει να περιμένει μέχρι το 1381 για
να ζήσει μια εξίσου σημαντική φορολογική εξέγερση όταν ο βασιλιάς Ριχάρδος Β’
της Αγγλίας θα επιχειρήσει να επιβάλει την τρίτη δόση ενός δυσβάσταχτου και
κυρίως άδικου φόρου.
Η εξέγερση εξαπλώνεται σαν άγρια πυρκαγιά και σε
σύντομο διάστημα οι χωρικοί, υπό την ηγεσία του Βατ Τάιλερ, φτάνουν στο Λονδίνο
όπου εκτελούν αξιωματούχους που σχετίζονταν με την επιβολή των φόρων – μεταξύ
αυτών τον αρχιεπίσκοπο του Καντέρμπερι και τον υπουργό Οικονομικών.
Αν και η λεγόμενη «εξέγερση των χωρικών» θα αποτύχει,
θα πυροδοτήσει παρόμοιες κινήσεις και σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες.
Στη γαλλική Ρουέν
οι κάτοικοι σταματούν να πληρώνουν τους φόρους τους το 1381, ενώ την ίδια
χρονιά στο Παρίσι αρκετοί φοροεισπράκτορες καταλήγουν να επιπλέουν στον…
Σηκουάνα.
Οι φορο-εξεγέρσεις του Μεσαίωνα θα λάβουν εντελώς νέα
ποιοτικά χαρακτηριστικά στον 16 αιώνα, όταν οι κάτοικοι της Σαλαμάνκα στην
Ισπανία πραγματοποιούν τη λεγόμενη εξέγερση των κομουνέρος. Αρνούνται να
πληρώσουν φόρους στον βασιλιά Κάρολο Α’ υποστηρίζοντας ότι τα χρήματά τους
φεύγουν από τη χώρα και καταλήγουν στον… φορολογικό παράδεισο της Ολλανδίας.
Πρόκειται ενδεχομένως για την πρώτη μοντέρνα
επανάσταση της Ιστορίας, καθώς οι εξεγερμένοι δεν ήθελαν απλώς να μην πληρώσουν
τους φόρους αλλά ζητούσαν ελευθερία, δημοκρατία και αλλαγή ολόκληρου του
οικονομικού συστήματος.
Σχεδόν τρεις αιώνες αργότερα η άρνηση πληρωμής φόρων
ως κίνηση πολιτικής ανυπακοής θα μας δώσει και το πρώτο κίνημα «δεν πληρώνω»
κατά των διοδίων. Στην Ουαλία του 19ου αιώνα οι λεγόμενοι Ρεμπέκα (ακτιβιστές
της εποχής που κυκλοφορούσαν ντυμένοι γυναίκες για να μη γίνονται αντιληπτοί από
τις αρχές) συνήθιζαν να επιτίθενται και να καταλαμβάνουν σταθμούς διοδίων. Το
οδικό δίκτυο της Ουαλίας ελεγχόταν τότε από καταπιστεύματα, τα οποία επέβαλλαν
υψηλό αντίτιμο με το πρόσχημα ότι πραγματοποιούσαν έργα οδοποιίας. Συνήθως ήταν
ακόμη μια μορφή έμμεσης φορολογίας που οδηγούσε τους χωρικούς στα όρια της
εξαθλίωσης.
Οι εξεγερμένοι Ρεμπέκα, λοιπόν, άρχισαν να
καταλαμβάνουν σταθμούς διοδίων και να προσφέρουν δωρεάν διέλευση στους
διερχομένους.
Στην πραγματικότητα με τη στάση τους αμφισβητούσαν το
σύνολο του άδικου φορολογικού συστήματος με το οποίο πραγματοποιούνταν μια
συνεχής αναδιανομή πλούτου από τα κατώτερα προς τα ανώτερα οικονομικά στρώματα.
Ο 20ός αιώνας θα γνωρίσει αρκετές ακόμη μαζικές
αρνήσεις πληρωμής φόρων, με χαρακτηριστικότερο ίσως παράδειγμα την έκκληση του
Μαχάτμα Γκάντι προς τους υποστηρικτές του να αγνοήσουν τους φοροεισπράκτορες
της Βρετανικής Αυτοκρατορίας.
Πάντως η γνωστότερη απόφαση πολιτών να μην πληρώσουν
φόρους τις τελευταίες δεκαετίες μάς έρχεται από το Ηνωμένο Βασίλειο. Το 1990 η
Μάργκαρετ Θάτσερ είχε τη φαεινή ιδέα να εισαγάγει έναν αντίστροφα προοδευτικό
φόρο, ο συντελεστής του οποίου αυξανόταν για τους φτωχούς και μειωνόταν για
τους πλουσίους. Το 30% των Βρετανών αρνήθηκε να πληρώσει αυτό το νεοφιλελεύθερο
τερατούργημα και όταν η αστυνομία αποφάσισε να παρέμβει 250.000 άτομα κατέβηκαν
στην πλατεία Τραφάλγκαρ του Λονδίνου και συγκρούστηκαν μαζί της.
Λίγους μήνες αργότερα η «βασιλεία» της «σιδηράς
κυρίας» τερματιζόταν απότομα και η Θάτσερ αποχωρούσε ταπεινωμένη από τον αριθμό
10 της Ντάουνινγκ Στριτ με δάκρυα στα μάτια.
Άρης Χατζηστεφάνου
Εφημερίδα των Συντακτών 31/8/2014
Για την αντιγραφή
Δημήτρης Τουμαράς
